ابزار مشتقه قراردادهایی هستند که ارزش آن‌ها به یک دارایی پایه وابسته است و اصطلاحاً از آن مشتق می‌شود.
یعنی این قراردادها از خودشان هیچ ارزشی ندارند و درواقع، ارزش آن‌ها تابع دارایی پایه‌ای است که از آن مشتق شده‌اند. قراردادهای آتی از محبوب‌ترین ابزار مشتقه هستند و پیچیدگی آن‌ها هم در مقایسه با سایر ابزار مشتقه، کمتر است.
در قرارداد آتی، دو طرف باهم توافق می‌کنند که در تاریخ مشخصی در آینده، مقدار معینی از یک کالا را با مبلغ تعیین‌شده‌ای معامله کنند. یعنی خریدار متعهد می‌شود که مبلغ تعیین‌شده را در سررسید قرارداد بپردازد و فروشنده هم متعهد می‌شود که میزان مشخصی از کالا را در آن موعد به خریدار تحویل دهد.
در قراردادهای آتی رسمی، برای این کالا استاندارد مشخصی هم تعیین می‌شود تا در موعد سررسید، کالای مطلوبی به‌دست خریدار برسد و از این نظر دچار ضرر نگردد.
برای فعالیت در بازار مشتقه و معاملات آتی نیاز به دریافت کد معاملات آتی بورس کالا خواهید داشت. توجه بفرمایید که این کد با کد بورسی که برای معاملات بورس و اوراق بهادار استفاده می‌شود متفاوت است.
پیش‌نیاز دریافت کد معاملات آتی ابتدا باید در سامانه سجام به نشانی SEJAM.IR ثبت‌نام کنید و بعدازآن وارد سامانه EBGO به نشانی EBGO.IR می‌شوید و کارگزاری موردنظر خود را انتخاب می‌کنید. سپس در بخش دریافت کد معاملات آتی ثبت‌نام می‌کنید. پس از تکمیل ثبت‌نام و آپلود مدارک، کارگزاری نامه‌ای جهت افتتاح «حساب در اختیار»، به متقاضی ارائه می‌کند. متقاضی در این مرحله باید به یکی از شعب بانک سامان یا ملت جهت افتتاح «حساب در اختیار» مراجعه کرده و پس از افتتاح حساب در اختیار آن را به کارگزاری معرفی کند.
حساب در اختیار بورس یا حساب عملیاتی، شماره‌حسابی متعلق به مشتری است که او تنها اجازه واریز وجه به آن را دارد. برداشت وجه از این حساب توسط معامله‌گر ممکن نخواهد بود. بورس کالا، بعد از ثبت درخواست انجام معامله توسط مشتری و برای تسویه وجوه معاملات وی در اتاق پایاپای، وجه مدنظر را از این حساب برداشت می‌کند.
حساب پشتیبان یا حساب شخصی زمانی استفاده می‌شود که فرد قصد برداشت وجه از «حساب در اختیار بورس» را داشته باشد. برای این منظور معامله‌گر درخواست خود را به بورس کالا اعلام می‌کند، بورس وجه مدنظر را از حساب عملیاتی برداشت و به حساب شخصی فرد منتقل می‌کند. دقت کنید که حساب پشتیبان یا شخصی به حساب در اختیار بورس متصل است و تنها برای برداشت وجه از حساب عملیاتی کاربرد دارد.
پس از معرفی حساب در اختیار، کارگزاری درخواست صدور کد معاملات آتی متقاضی را به بورس کالا ارائه می‌کند. بورس کالا نیز پس از بررسی مدارک، تأییدیه‌ای به کارگزاری ارسال می‌کند. توجه داشته باشید که صدور کد معاملاتی آتی محدودیت‌های خاصی برای برخی از افراد مانند اتباع خارجی، افراد زیر ۱۸ سال و کارکنان نهادهای مالی دارد؛ بنابراین صدور کد آتی منوط به تأیید نهایی بورس کالا است.
توجه داشته باشید که معاملات قراردادهای آتی از طریق سامانه‌ی معاملاتی به خصوصی انجام می‌شود که پس از صدور کد معاملاتی آتی، مشخصات ورود به آن سامانه در اختیار شما قرار می‌گیرد. پس از صدور کد معاملات آتی، نام کاربری و رمز عبور ورود به سامانه معاملات برای سرمایه‌گذاران صادر می‌شود.
صدور دسترسی آنلاین برای انجام معاملات در بازارهای مشتقه حداکثر ۱ هفته کاری طول خواهد کشید. چنانچه برای هر دو کد معاملاتی بازار فیزیکی بورس کالا و بازار مالی (آتی) یا یکی از آن‌ها اقدام کرده باشید، در صورت موفقیت‌آمیز بودن فرآیند ثبت درخواستتان یک پیامک از طرف کارگزاری برای شما ارسال و نتیجه ثبت‌نام فرآیند به اطلاعتان خواهد رسید.
