سفر نانسی پلوسی به تایوان مهم‌ترین دیدار دیپلماتیک یک مقام رسمی ایالات متحده آمریکا با مقامات بلندپایه تایپه از سال 1996 میلادی بوده است. از آن زمان تا کنون کشور ایالات متحده آمریکا همواره تلاش داشته است تا به‌صورت راهبردی حمایت خود را از تایوان به نمایش بگذارد و با پرهیز از دیدارهای دیپلماتیک مانع از گسترش تنش میان پکن و واشنگتن شود. اما سفر نانسی پلوسی به تایوان از نظر مقامات رسمی چین نقض حاکمیت ملی چین بوده است و به‌عنوان اقدامی تفسیر شده است که میتواند سطح تنش را در حوزه تایوان افزایش دهد. به همین دلیل در یک اقدام سریع ارتش آزادی‌بخش چین یکی از بزرگ‌ترین مانورهای نظامی خود را در شمال دریای جنوبی چین و به مدت 5 روز آغاز کرد تا به هر دوی مقامات تایوان و آمریکا نشان دهد که چین نه تنها تایوان را بخشی جدایی ناپذیر از خاک خود می داند، بلکه آماده است که در صورت لزوم با انجام عملیات نظامی به اعمال حاکمیت سرزمینی بر تایوان بپردازد.
چین از نظر نیروی انسانی با در اختیار داشتن بیش از دو میلیون نیروی رزمی بزرگ‌ترین ارتش جهان را به خود اختصاص داده است. هم‌زمان هزینه های نظامی این کشور به بیش از 229 میلیارد دلار می رسد که تنها 1.49 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را شامل می شود. منطقه عملیاتی شرق چین ارتش آزادی بخش چین که تایوان در حوزه عملیاتی آن قرار می گیرد یکی از مناطقی است که شاهد بزرگ‌ترین زیرساخت های دفاعی و تهاجمی ارتش چین است. در این منطقه سه گروه رزمی ارتش چین مستقر است که بیش از 21 لشکر عملیاتی نیروی زمینی، 10 پایگاه اصلی عملیات هوایی و موشکی، 5 پایگاه رزمی تفنگ‌داران دریایی، 6 پایگاه عملیاتی هوایی متعلق به نیروی دریایی، و 6 پایگاه تهاجمی موشکی را در بر می گیرد. این حجم از تجمع نیروی رزمی چین در شمال دریای چین جنوبی و در محدوده تایوان به معنای آن است که ارتش آزادی بخش چین می تواند در حداقل زمان ممکن ارتباط تایوان را با جهان خارج قطع نموده و مانع از ارسال هرگونه کمک نظامی، اقتصادی و انسانی به این جزیره شود. در این میان، تنها برگ برنده ارتش تایوان زیرساخت های دفاعی این کشور است که می تواند پیاده نمودن نیروهای زمینی و تفنگ‌داران دریایی را در سواحل تایوان به یک عملیات مرگبار تبدیل کند.
این موارد نشان‌دهنده آن است که هرگونه حمله نظامی به تایوان می تواند ارتباط این کشور را که بزرگ‌ترین سازنده و تأمین‌کننده پردازنده های رایانه ای جهان است را با دنیا قطع نموده و باعث کاهش دسترسی همه شرکت های فناوری دنیا به قطعات ساخت تایوان گردد. شرکت صنایع نیمه‌رسانای تایوان[1] یکی از اصلی ترین تأمین‌کنندگان محصولات نیمه‌رسانای جهان است که هم‌زمان با دو شرکت بزرگ اینتل و ای ام دی در حال همکاری است و نیازمندی های آن ها را تأمین می کند. علاوه بر این، در یک دهه گذشته این شرکت با توسعه فعالیت های خود توانسته است بخش مهمی از بازار سامسونگ در محصولات اپل را نیز به خود اختصاص دهد. محصولات تی اس ام سی امروزه به کارخانه های اپل، اینتل و ای ام دی در کشورهای آمریکا، چین، هنگ کنگ و سنگاپور ارسال می گردد. علاوه بر این، این شرکت در مرکز زنجیره تأمین قطعات شرکت های بزرگ دیگری نظیر دل، اچ پی، سونی، توشیبا، فوجیستو، زیمنس، اریکسون، ساژم، ال جی، سامسونگ، هوآوی، شیائومی، آی‌بی‌ام، و ایسوس نیز قرار دارد که هرکدام از این شرکت ها نیز به نوبه خود با صنایع سنگین، هوافضا، خودروسازی، حمل‌ونقل، ارتباطات و … در ارتباط هستند. به‌عبارت‌دیگر، می توان این شرکت تایوانی را یک حلقه اتصال قدرتمند در صنایع پیشرفته جهان دانست که باعث شده است زنجیرهای از ارتباطات عملیاتی، اقتصادی، صنعتی و تحقیق و توسعه در طیف متنوعی از بازارهای مالی جهان به وجود آید. برخی از برآوردها نشان‌دهنده آن است که ارزش صنایع الکترونیکی که به‌صورت مستقیم با محصولات تی اس ام سی در ارتباط هستند به بیش از 730 میلیارد دلار می رسد. این محصولات همان گونه که گفته شد در طیف متنوعی از محصولات دیگر که در بازارهای صنایع مختلف استفاده می شوند مورد بهره برداری قرار می گیرند که ارزش این بازارهایی که در مرحله دوم ارتباط با تی اس ام سی قرار دارند به بیش از 4000 میلیارد دلار می رسد. به بیان دیگر، هرگونه اختلال در فرآیند تولید و چرخه تأمین محصولات و مواد اولیه موردنیاز استفاده شده در تولیدات تی اس ام سی می تواند باعث بروز یکی از بزرگ‌ترین شوک های تجاری تاریخ شده و هم‌زمان به‌صورت کامل صنعت تولید پردازنده های جهان را که بخشی از اساسی از صنعت امروز است را تعطیل کند. پیامد ژئوپلیتیک این امر ایجاد اختلال در زنجیره تأمین محصولات و قطعات موردنیاز در همه صنایعی است که به‌صورت غیرمستقیم از محصولات تی اس ام سی استفاده می کنند.
این اتفاق در کوتاه‌مدت می تواند در مرحله نخست عملیات تولید چندین شرکت بزرگ جهانی که عمدتاً در چین و آمریکا مستقر هستند را تعطیل نماید و جهان را با کمبود تراشه و محصولات الکترونیک مواجه نماید. پیامد چنین امری سقوط بازارهای بورس در نیویورک، هنگ‌کنگ، لندن و فرانکفورت است که محل اصلی معامله سهام شرکت های مرتبط با سیلیکون‌ولی هستند.
برخی از تحلیل ها بر روی این نکته تأکید دارند که آسیب پذیری صنایع آمریکا از اختلال در فرایند تولید تی اس ام سی بسیار بالاتر از هر کشور دیگری است و همین مسئله باعث نرمش آمریکا در بحران تایوان خواهد شد. اما نگاهی به بازارهای شرکت های تولیدکننده تراشه نشان می دهد که تولیدات این شرکت ها مهم‌ترین بازار خود را در چین یافته اند. به‌عبارت‌دیگر، کشور چین به‌تنهایی 20 درصد از سهم مصرف تراشه های جهان را به خود اختصاص داده است و همین موضوع کشور چین را در مقایسه با آمریکا آسیب پذیرتر می سازد. این موضوع نشان‌دهنده آن است که چنانچه چین به تایوان حمله نماید یک ریسک ژئوپلیتیک عمده برای کارکرد زنجیره تأمین قطعات رایانه ای برای این کشور به وجود خواهد آمد که در نهایت باعث خواهد شد اقتصاد این کشور که به‌صورت فزاینده ای وابسته به صنایع پیشرفته و صدور این محصولات شده است آسیب بسیار بالایی ببیند. درحالی‌که ارزش صادرات صنایع الکترونیک آمریکا کمتر از 60 میلیارد دلار است، چین در سال 2021 بیش از 140 میلیارد دلار تجهیزات الکترونیک صادر کرده است. صنایع وابسته به الکترونیک چین نیز در همان بیش از 450 میلیارد دلار صادرات داشته اند. اگر ارزش صادرات الکترونیک هنگ‌کنگ که بیش از 211 میلیارد دلار بوده است را نیز اضافه کنیم درخواهیم یافت که اقتصاد چین برای صادرات اقلام الکترونیک خود به ارزش 350 میلیارد دلار به‌صورت غیرمستقیم وابسته به چرخه تولید تراشه هایی است که در تایوان تولید می شود. علاوه بر این در همان سال ارزش صادرات الکترونیک تایوان نیز به بیش از 156 میلیارد دلار می رسید. در کنار این کشورها، هفت کشور سنگاپور، کره جنوبی، مالزی، ژاپن، ویتنام، فیلیپین، و تایلند که به‌صورت گسترده ای وابسته به ارتباطات عملیاتی صنایع تراشه مستقر در سه کشور آمریکا، تایوان و چین هستند شاهد خارج‌شدن خطوط تولیدی از چرخه عملیات خواهند بود که ارزش صادرات آن ها به بیش از 380 میلیارد دلار خواهد رسید. نکته حائز اهمیت آن است که علاوه بر تولید و چرخه تأمین، همه این کشورها وابسته خطوط حمل‌ونقل بین المللی هستند که زنجیره تأمین را از طریق عبور از محدوده دریای جنوبی چین تأمین می کنند. به عبارت دیگر، در محدوده جغرافیایی منطقه ژئوپلیتیک دریای جنوبی چین بیش از 60 درصد محصولات الکترونیک دنیا صادر می شود که حذف آن ها از بازار یا کاهش دسترسی به آن ها باعث یک بحران عظیم اقتصادی خواهد شد که نه تنها همه اقتصاد جهان را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد، بلکه ممکن است به فروپاشی اقتصاد چین منجر شود.
به‌صورت کلی تحلیل های اولیه که از ارزش بازار و زنجیره تأمین تراشه های الکترونیک ساخت تایوان در اقتصاد جهانی را مورد ارزیابی قرار می دهد نشان‌دهنده آن است که هرگونه تهاجم نظامی به تایوان باعث اختلال عمده در فرایندهای تولید در اقتصاد جهانی خواهد شد و در یک فاصله اندک این بحران باعث بحران های ژئواکونومیک بزرگی خواهد شد. با این وجود، همین تحلیل ها نشان‌دهنده آن است که بر خلاف تحلیل های اولیه که حکایت از آسیب پذیری بیشتر امریکا در برابر بحران تایوان دارد، واقعیت های اقتصادی مبین آن است که چین با مداخله نظامی در تایوان در عمل اقتصاد خود را در یک مخاطره بزرگ قرار خواهد داد که رهایی از آن ممکن است هزاران میلیارد دلار هزینه برای اقتصاد چین در پی داشته و برای چندین سال رشد اقتصادی این کشور را کاهش دهد؛ بنابراین باید گفت ریسک ژئوپلیتیک ناشی از هرگونه جنگ در تایوان در مرحله اول صنایع رایانه، در مرحله دوم صنایع وابسته به محصولات رایانه ای و در نهایت سایر بخش های اقتصاد را تحت تاثیر می گذارد.
از نظر آسیب پذیری ژئوپلیتیک، در کنار تایوان که اولین کشور آسیب‌دیده خواهد بود، به ترتیب چین، هنگ‌کنگ، سنگاپور، کره جنوبی، مالزی و سپس آمریکا در معرض آسیب آنی قرار دارند. اما از نظر ریسک های ژئوپلیتیک عمده به ترتیب دو کشور چین و آمریکا بیشترین آسیب پذیری را خواهند داشت، هرچند سطح آسیب پذیری چین به‌مراتب بیشتر و گسترده است.
[1] Taiwan Semiconductor Manufacturing Company
