آغاز و تداوم جنگ اوکراین با خیزش و معرفی یک ریسک ژئوپلیتیک عمده همراه بوده است: جنگ اطلاعاتی در پشت خطوط نبرد. درست یک هفته قبل از آغاز حمله روسیه به اوکراین سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا مجموعه ای از اطلاعات محرمانه و جدید در مورد طرح های حمله روسیه به اوکراین را به‌صورت رسمی و علنی منتشر کرد که در آن ها به‌تفصیل درباره جزئیات عملیات پرچم های اشتباه روسیه برای شروع جنگ در اوکراین توضیح داده شده بود. در بررسی این اسناد اطلاعاتی مشخص شد که روسیه با همکاری گروه های جدایی طلب و متحد خود در شرق اوکراین به دنبال انجام مجموعه ای از عملیات های خرابکارانه علیه اهداف روسی است تا به‌این‌ترتیب بتواند با متهم نمودن اوکراین به تجاوز سرزمینی به خاک روسیه و عدم کنترل بر گروه های دست راستی ملی گرای خود یک توجیه حقوقی مناسب برای آغاز جنگ داشته باشد. چنانچه این اسناد افشا نمی شد و روسیه موفق به تکمیل عملیات پرچم های اشتباه می شد احتمال آن می رفت که دستگاه سیاست خارجی بتواند با تفسیر قانونی از مشروعیت دفاع از خود مانع از شکل گیری اجماع جهانی علیه خود شود. اما، عملیات اطلاعاتی موفق آمریکا باعث شد جزئیات طرح روسیه برای همه کشورهای جهان شناخته شود. پس از افشای این اطلاعات روسیه حمله نظامی خود را به اوکراین آغاز کرد، البته بدون تکمیل عملیات پرچم های اشتباه خود. این نخستین ریسک ژئوپلیتیکی بود که روسیه با آن مواجه شد: افشای اطلاعات در قالب یک جنگ جاسوسی. به یاری این اطلاعات افشا شده آمریکا به‌سرعت توانست یک اجماع کامل میان خود متحدان خود در اروپا ایجاد کند و به‌این‌ترتیب فرایند حمایت از اوکراین را گسترش داده و تسریع نماید.
هرچند در ادامه در نتیجه تهدید روسیه در زمینه به‌کارگیری سلاح هسته ای علیه کشورهای غربی، آمریکا نتوانست به‌صورت مستقیم و در روی زمین با روسیه درگیر شود، اما این کشور توانست به یاری زیرساخت های اطلاعاتی و امکانات و فناوری های جاسوسی قابل‌توجهی که در اختیار دارد میدان نبرد را در خاک اوکراین به یک کابوس تمام‌عیار برای ارتش روسیه تبدیل نماید. آمریکا با جلب همکاری فرانسه، بریتانیا و آلمان که امکانات اطلاعاتی و جاسوسی قابل قبولی در شرق اروپا دارند و هم‌زمان به فناوری های نظارت ماهواره ای نیز دسترسی دارند یک شبکه منسجم اطلاعاتی ایجاد کرد که در قالب همه اطلاعات جمع آوری شده از روسیه پس از تحلیل برای به‌کارگیری در میدان نبرد به وزارت دفاع آمریکا منتقل می شوند. وزارت دفاع آمریکا نیز با محوریت سازمان اطلاعات دفاعی با تجمیع اطلاعات جاسوسی گردآوری شده در مورد روسیه، تحرکات نیروهای نظامی، تردد فرماندهان، طرح های احتمالی حمله یا عقب‌نشینی و… آن ها را برای کاربرد در اختیار اوکراین قرار می دهد. هم‌زمان مستشاران نظامی آمریکا در همکاری با وزارت دفاع و ارتش اوکراین از این اطلاعات برای حمله به اهداف روسیه استفاده می نمایند و به ارتش اوکراین فرصت آن را می دهند تا بادقت و سرعت بسیار بالایی اهداف روسی را مورد حمله قرار دهند. در نتیجه این همکاری اطلاعاتی ارتش اوکراین در یک سال گذشته موفق شده است که در کنار انهدام بسیاری از تجهیزات جنگی و اهداف روسی در خاک خود، ده ها نفر از فرماندهان بلندپایه ارتش روسیه را بکشد. این امر از نظر تحلیلگران نظامی و اطلاعاتی به‌عنوان یک شکست تمام‌عیار برای سازمان اطلاعات روسیه و ارتش این کشور در نظر گرفته شده است. چرا که نه‌تنها در رقابت اطلاعاتی با غرب جامانده است، بلکه در عملیات ضد اطلاعاتی نیز با کندی و ناکارآمدی مواجه بوده است.
این فرایندها نشان می دهد که ارتش اوکراین توانسته است به یاری کمک های متحدان غربی خود در حوزه عملیات اطلاعاتی بر ارتش روسیه که دومین ابرقدرت جهانی است تفوق یابد. چگونه چنین امری ممکن شده است؟ این امر چه ریسک های ژئوپلیتیک و درس هایی را به همراه دارد؟ پاسخ به پرسش نخست را باید در اشتراک منافع اوکراین و کشورهای غربی جستجو کرد که باعث شده است آن ها از تبادل اطلاعات حساس نظامی برای ایجاد توازن قوا در میدان نبرد استفاده کنند. اما پاسخ به پرسش دوم پرده از یک ریسک ژئوپلیتیک بزرگ بر می دارد که در قرن بیست و یکم در هر جنگی می تواند هر کشوری را درگیر خود سازد. سازمان اطلاعات روسیه یک پیشینه غنی و امکانات عملیاتی قابل‌توجهی دارد که برای دهه ها یک چالش بزرگ برای غرب بوده است. اما این توانایی ها هنگامی رو به نقصان گذاشت که سازمان های اطلاعاتی غربی یک شبکه منسجم نظارتی و اطلاعاتی برای به‌زانودرآوردن ارتش روسیه در جنگ اوکراین ایجاد کردند. در نتیجه، توازن قدرت اطلاعاتی روسیه در برابر امریکا به‌صورت کامل از بین رفت و در میدان نبرد نیز ارتش قدرتمند روسیه در برابر ارتش بسیار کوچک‌تر و ضعیف تر اوکراین کاملاً متوقف گردید. اما ریشه این شکست پرده از یک ریسک ژئوپلیتیک بزرگ‌تر بر می دارد: موضوع حضوران متحدان استراتژیکی که دارای منافع مشترک غیر قابل‌چشم‌پوشی باشند.
کشور روسیه به سبب ماهیت سیاست خارجی خود نتوانسته است یک متحد استراتژیک قابل‌توجه و کارآمد برای زمان بحران برای خود فراهم نماید. دهه ها سیاست خارجی مبتنی بر فردگرایی روسیه در سیاست خارجی که حتی باعث شده است متحدان استراتژیک و دوستان این کشور در شرایط حساس از حمایت روسیه محروم شوند زمینه آن را فراهم کرد تا در جنگ اوکراین نه‌تنها هیچ کشور دیگری حاضر به مشارکت مستقیم در این جنگ نشود، بلکه در همکاری اطلاعاتی نیز روسیه در مضیقه قرار گیرد. هرچند در یک سال گذشته سه کشور چین، ایران و کره شمالی کمک های محدود لجستیکی در اختیار روسیه قرار داده اند، اما این کمک ها در مقایسه با آنچه که اوکراین دریافت کرده است به کاهی در برابر کوه شبیه است. علاوه بر این، متحدان و دوستان اوکراین از نظر امکانات فناورانه، نظامی، اقتصادی و اطلاعاتی به‌مراتب تسهیلاتی بیشتری را برای این کشور فراهم کرده اند و همین باعث شده است که در پشت خطوط نبرد کشور اوکراین از اطمینان خاطر بیشتری برخوردار شود. این اطمینان خاطر را باید ناشی از دوستان به نسبت قابل‌اعتماد و اشتراک اطلاعات حساس دانست. هرچند این روابط نزدیک نتوانست در برابر عزم جدی روسیه برای حمله به اوکراین خللی ایجاد کند، اما از نظر ژئوپلیتیک به اوکراین کمک کرد تا از زمان به‌عنوان عاملی برای تغییر روند جنگ استفاده کند و به یاری جنگ اطلاعاتی غرب علیه روسیه به نسبت در موقعیتی قرار گیرد که می تواند یکی از ابرقدرت‌های جهان را در مسیر پیروزی متوقف نماید.
به‌این‌ترتیب، و به‌صورت خلاصه، باید گفت که جنگ اوکراین ثابت کرده است که در قرن بیست و یکم حضور متحدانی که بتوانند اطلاعات حساس و کاربردی برای متوقف کردن دشمن ژئوپلیتیک را فراهم نمایند یک نیاز حیاتی است. این مسئله یک هشدار جدی برای همه کشورها است تا ریسک های ژئوپلیتیک جنگ را تنها به اقتصاد، سرزمین و تجهیزات محدود نکنند، بلکه به این نکته توجه نمایند که عامل دیگری به ژئوپلیتیک اطلاعات وجود دارد که می تواند صحنه نبرد را به‌صورت کامل دستخوش تحول نماید. بر همین اساس، حضور دوستان و متحدانی که بتوانند ظرفیت کاربرد اطلاعات در میدان جنگ را فراهم نمایند به یک ضرورت تبدیل شده است. به گونه ای که باید گفت بدون دسترسی به اطلاعات ریسک های ژئوپلیتیک جنگ به حداکثر ممکن افزایش خواهد یافت. چنانچه روسیه در جنگ اوکراین با این ریسک ژئوپلیتیک مواجه شد و هزینه آن را با شکست در میدان نبرد پرداخت.
