دکتر فرشاد به آبادی
مدیر مرکز مشاوره اقتصادی ایرانیان
برای هر فعال اقتصادی فارغ از نوع فعالیت که سرمایه‌گذاری است یا تولیدی و یا خدماتی توجه به مقوله ریسک‌ها امری حیاتی است. اگر بخواهیم ریسک‌ها را دسته‌بندی کنیم بر اساس نوع فعالیت هر فرد یا نهاد اقتصادی جدا از ریسک‌های سازمان‌یافته این روزها به مهم‌ترین ریسک جهان برخواهیم خورد و آن ریسک‌های ژئوپلیتیک است که سایه خود را بر بیشتر کسب‌وکارها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری انداخته است. دهه‌هایی هستند که هیچ اتفاقی در آن ها نمی‌افتد و هفته‌هایی هستند که به‌اندازه دهه‌ها در آن ها اتفاق می‌افتد. جهان در میانه چنین هفته‌ای قرار دارد. این روزها و این هفته‌ها هر روز شاهد افزایش یک ریسک جدید در زمینه ژئوپلیتیک هستیم و این ریسک بزرگ‌ترین فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاری در جهان را بر آن داشته که به‌صورت ویژه آن ها را رصد و اندازه‌گیری نمایند تا بتوانند بهتر سرمایه‌های مشتریان خود را مدیریت کنند.
در ایران متأسفانه هنوز ریسک‌ها به‌ویژه ریسک‌های ژئوپلیتیک جایگاهی در تصمیم‌گیری‌های فعالان دولتی و اقتصادی ندارد و به‌جز مرکز مشاوره اقتصادی ایرانیان، مرکز دانشگاهی یا اقتصادی در زمینه سنجش و اندازه‌گیری ریسک‌ها ژئوپلیتیک فعال نیست. ما همواره در حال اندازه‌گیری این ریسک‌ها و تأثیرش بر بازارهای مالی هستیم تا بتوانیم راهکارهای اقتصادی مناسبی به مشتریان خود ارائه نماییم.
ژئوپلیتیک چیست؟
این روزها یکی از کلماتی که ترند شده واژه پرکاربرد ژئوپلیتیک است. برای ژئوپلیتیک تعاریف مختلفی در کتب دانشگاهی آورده شده برای مثال فرهنگ لغات آکسفورد ژئوپلیتیک را مطالعه روابط سیاسی میان کشورها و گروهی از کشورها در جهان می‌داند و یا دکتر پیروز مجتهد زاده مطالعه رقابت قدرت‌ها برای سلطه بر منطقه یا جهان بر اساس امکاناتی که جغرافیا در اختیار هر یک می‌گذارد یا امکاناتی که هر یک از قدرت‌ها در رقابت با دیگری از محیط جغرافیایی دریافت می‌کند را ژئوپلیتیک تعریف کرده است.
ما در مرکز مشاوره اقتصادی ایرانیان ژئوپلیتیک را علم به‌دست‌آوردن قدرت تعریف می‌کنیم در واقع سیاست‌هایی که یک بازیگر (یک حکومت، یک دولت، یک نهاد مذهبی، یک نهاد غیردولتی، یک سازمان خصوصی و حتی یک فرد) در یک محیط جغرافیایی بکار می‌برد تا قدرت خود را حفظ، توسعه یا به دست آورد را ما ژئوپلیتیک تعریف می‌کنیم.
ریسک ژئوپلیتیک چیست ( Geopolitical Risk)؟
بر پایه تعریف موردنظر در علم ژئوپلیتیک، ریسک ژئوپلیتیک، تهدیدات احتمالی ناشی از رقابت قدرت‌ها در مقیاس منطقه‌ای یا جهانی برای سلطه بر منابع طبیعی، بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری و همچنین مسیرهای تجاری استراتژیک می‌توان تعریف کرد. دراین‌رابطه، ریسک ژئوپلیتیک را تهدید، تحقیق و تشدید رویدادهای نامطلوب مرتبط با جنگ، تروریسم و هرگونه تنش میان کشورها و بازیگران سیاسی که بر روند صلح‌آمیز روابط بین‌المللی تأثیر می‌گذارند تعریف کرده‌اند. به‌عبارت‌دیگر، ریسک ژئوپلیتیک به‌عنوان خطر مرتبط با تهدیدات تروریستی، تهدیدات جنگی، تهدیدات هسته‌ای و افزایش تنش نظامی میان دولت‌ها یا کشورها تعریف می‌شود که رفتار معمول و صلح‌آمیز امور بین‌الملل را مختل می‌کند. به‌عنوان‌مثال، حمله روسیه به اوکراین در 24 فوریه 2022 سرمایه انسانی، زیرساخت‌های فیزیکی، بازارهای مالی، صلح بین‌المللی و سیستم امنیتی را متزلزل کرده است. ریسک‌های ژئوپلیتیک به‌عنوان شاخص جدیدی برای استفاده در بازارهای سهام، نرخ ارز، بازارهای انرژی تجدیدپذیر، فلزات گران‌بها، دارایی‌های نقدی شرکت‌ها، سرمایه‌گذاری‌های شرکتی، بیمه، صنعت گردشگری، منابع طبیعی و … مطرح می‌شود.
ریسک‌های ژئوپلیتیک مانند جنگ‌ها، اقدامات تروریستی، حملات نظامی یا درگیری‌های دیپلماتیک در سرتاسر جهان نگرانی عمده‌ای برای تجارت، فعالان بازارهای مالی، رسانه‌های عمومی و سیاست‌گذاران است. ازاین‌رو نیاز است که هر فعال اقتصادی از امروز نگاه ویژه‌ای به موضوع ریسک‌های ژئوپلیتیک داشته باشد.
در حال حاضر جهان تحت‌تأثیر جنگ روسیه و اوکراین است و در اثر این جنگ بیشتر ریسک‌های اتفاق افتاده در چند ماه گذشته به تبعات این موضوع بر می‌گردد. اما به اعتقاد عده‌ای از تئوریسین‌ها، ما در حال گذر از یک مرحله جدید از نظم نوین جهانی هستیم. نظمی که در آن دیگر امریکا تنها ابرقدرت جهان نخواهد بود و این قدرت به آسیا و فی‌مابین چین و هند و تا حدودی روسیه منتقل خواهد شد. فارغ از این موضوع به نظر می‌رسد تا چند سال آینده هسته اتفاقات ژئوپلیتیک در جهان از خاورمیانه دور و به اوراسیا و چین منتقل خواهد شد؛ ازاین‌رو و بر اساس همین نظریه فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاری ما باید نگاه ویژه‌ای به رویدادهای ژئوپلیتیک و ریسک‌های این منطقه به‌منظور تبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری داشته باشند.
متدولوژی اندازه‌گیری ریسک‌های ژئوپلیتیک
ما در مرکز مشاوره اقتصادی ایرانیان برای اندازه‌گیری شاخص ریسک‌های ژئوپلیتیک یک داشبورد ریسک ساختیم. در این داشبورد ما روی دو موضوع اصلی در طبقه‌بندی ریسک ژئوپلیتیک تمرکز کردیم، نخست تهدیدات ژئوپلیتیک و سپس اقدامات ژئوپلیتیک است. در واقع در ابتدای شکل‌گیری هر اتفاق ژئوپلیتیک رسانه‌ها و روزنامه‌های معتبر جهان به آن موضوع به‌عنوان یک تهدید ژئوپلیتیک می‌پردازند برای مثال در همین رویداد روسیه و اوکراین، بعضی از رسانه‌های جهانی از ابتدای سال 2012 به این موضوع پرداخته‌اند و بعد از سال 2014 بیشتر در حوزه اقدامات ژئوپلیتیکی رسانه‌ها به انتشار اخبار و یادداشت مقاله‌ها پرداختند. در واقع داشبورد ریسک ژئوپلیتیک ما به کمک هوش مصنوعی کلیدواژه‌های اصلی تهدیدات ژئوپلیتیک و اقدامات ژئوپلیتیک را در جستجوی متن 10 روزنامه معتبر:
شیکاگو تریبون، دیلی تلگراف، فایننشال تایمز، گلوب‌اند میل، گاردین، لس‌آنجلس تایمز، نیویورک‌تایمز، یو اس ای تودی، وال‌استریت ژورنال و واشنگتن‌پست جستجو می‌کنند و بر اساس داده‌ها، آنها را بر روی نمودارهای تعریف شده طبقه‌بندی می‌کنند. (نمودار 1 تا 6 را ملاحظه فرمایید)
جستجو در هر یک از روزنامه‌های فوق در هشت دسته سازماندهی شده است: تهدیدات جنگی، تهدیدات صلح، افزایش تجهیزات نظامی، تهدیدات هسته‌ای، تهدیدات تروریستی، آغاز جنگ، تشدید جنگ و اقدامات تروریستی.
((جدول شماره یک))
| ردیف | دسته | شرایط جست‌و‌جو |
| 1 | تهدیدات ژئوپلیتیکی | ژئوپلیتیک، ریسک، نگرانی، تنش، کودتا، جنگ، آمریکا، اسرائیل، چین. تایوان. عربستان، روسیه، امارات، ترکیه و ایران |
| 2 | تهدیدات هسته‌ای | خطر جنگ، خطر، جنگ، ترس از جنگ، تهدید نظامی، تهدید جنگ، موشک، حمله هسته‌ای، درگیری اتمی، نیروگاه نطنز، نیروگاه بوشهر |
| 3 | تهدیدات جنگی | خطر، جنگ، خطر جنگ، ترس از جنگ، تهدید نظامی، اقدام نظامی، پهپاد، نیروی نظامی، ارتش |
| 4 | تهدیدهای تروریستی | تهدید تروریستی، تهدید تروریسم، خطر تروریسم، خطر تروریستی |
| 5 | اعمال جنگ | شروع جنگ، آغاز جنگ، جنگ یا نظامی، حمله هوایی، جنگ یا نبرد، تلفات سنگین |
| 6 | اعمال تروریستی | اقدام تروریستی، اقدامات تروریستی |
| 7 | تهدیدات صلح | دموکراسی، جنگ، مرز، ارتش |
| 8 | افزایش تجهیزات نظامی | پهباد، بودجه نظامی، تهدید نظامی، ارتش، طلا، دلار |
بر اساس گروه‌های جستجوی بالا نیز دو زیر شاخص ساخته می‌شود شاخص اول تهدیدات ژئوپلیتیکی شامل کلماتی است که به دسته‌های تهدیدات جنگی، تهدیدات صلح، افزایش تجهیزات نظامی، تهدیدات هسته‌ای، تهدیدات تروریستی تعلق دارند و شاخص اقدامات ژئوپلیتیکال شامل کلماتی است که به دسته‌های آغاز جنگ، تشدید جنگ، اقدامات تروریستی تعلق دارند. باتوجه‌به داده‌های آماری جستجوها شاخص ریسک ژئوپلیتیک مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرد.
ما شاخص ریسک ژئوپلیتیک را با درنظرگرفتن سهم مقالاتی که در مورد رویدادهای نامطلوب ژئوپلیتیکی و تهدیدهای مرتبط با آن بحث می‌کنند، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهیم. بر اساس نتایج جستجوی متن و توزیع هر دسته از تهدیدات و اقدامات ژئوپلیتیکی در متون آرشیو روزنامه‌ها، امتیازدهی شاخص ریسک ژئوپلیتیک صورت می‌گیرد به این صورت که اگر تعداد کلمات مرتبط به تهدیدات و اقدامات ریسک ژئوپلیتیک از میانگین یک روز عادی بالاتر باشد، نمره شاخص ریسک ژئوپلیتیک بالا رفته و ریسک ژئوپلیتیک افزایش می‌یابد. در ۶ماهه اول سال 1401 شاخص ریسک ژئوپلیتیک بین 30.21 و 358 در نوسان بوده است. (نمودارهای 1 تا 6 را ببینید.)
نمودار (1)
نمودار (2)
نمودار (3)
نمودار (4)
نمودار (5)
نمودار (6)
مهم‌ترین ریسک‌های ژئوپلیتیک چند ماه آینده:
بر اساس شاخص‌های تعریف شده در داشبورد ریسک‌های ژئوپلیتیک، مرکز مشاوره اقتصادی ایرانیان اصلیترین ریسک‌های چند ماه آینده را این‌گونه طبقه‌بندی می‌کند:
1.افزایش تنش و درگیری بین روسیه و ناتو
(نمودار شماره 7)
بر اساس آخرین شاخص ریسک ژئوپلیتیک ما که پیش از فرمان پوتین مبنی بر بسیج ملی برای مبارزه بیشتر در اوکراین در هفته گذشته صادر شد ما اولین ریسک ژئوپلیتیک جهان را در چند ماه آینده افزایش تنش و درگیری نظامی بین روسیه و ناتو می‌دانیم. شاید روسیه جنگ را تا مرزهای مولداوی گسترش و نفوذ ناتو را تا آنجا محدود کند.
یادمان باشد که حمله روسیه به اوکراین بزرگ‌ترین و خطرناک‌ترین بسیج نظامی در اروپا از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون بوده است که تبعات نظامی، مالی، اقتصادی و حتی محدودیت‌های غذایی در جهان ایجاد کرده است که این اثرات حداقل تا سال 2025 سایه‌اش بر اقتصاد جهان پهن خواهد بود حتی اگر همین فردا جنگ فی‌مابین این دو کشور به اتمام برسد. افزایش تنش روسیه و ناتو مهم‌ترین تأثیرش بر بازار انرژی به‌ویژه نفت و گاز خواهد بود که باعث افزایش قیمت‌ها خواهد شد همچنین می‌توانیم شاهد کاهش ارزش روبل و ارزش سهام شرکت‌های روسی باشیم.
2. برخورد بیشتر فن آوری مابین آمریکا و چین
(نمودار شماره 8)
یکی از تعاریف نظم نوین جهانی، ژئوپلیتیک بر مبنای هوش مصنوعی است چیزی که این روزها ما شاهد برخورد فن آوری بین آمریکا به‌عنوان بالاترین سهم در این زمینه و چین خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2025 سهم این برخورد به سمت چین در حرکت باشد و در این سال هر دو کشور به نسبت 50-50 در حرکت باشند؛ اما در آینده و در حدود سال 2030 پیش‌بینی بر افزایش سهم چین به نسبت 60-40 خواهد بود و این برخورد و افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک آغاز دوران افول قدرت آمریکا در عرصه بین‌المللی خواهد بود. از آن سو امریکا برای با تأخیر انداختن این موضوع در چند ماه گذشته اقدامات مختلفی از جمله تحریم علیه بعضی شرکت‌های چینی به راه انداخته است.
رقابت استراتژیک بین ایالات متحده و چین باعث تکه‌تکه شدن جهان می‌شود؛ زیرا هر دو بر تقویت خوداتکایی، کاهش آسیب‌پذیری‌ها و جداسازی بخش‌های فناوری خود تمرکز می‌کنند. ما فکر می‌کنیم تحریم‌های غرب بر واردات فناوری چین باعث تشدید تکه‌تکه شدن و عمیق ترشدن تمرکز جهانی بر زنجیره‌های تأمین خواهد شد به همین منظور ایالات متحده قانون تراشه را باهدف تقویت رقابت در فناوری‌های حیاتی مانند نیمه‌هادی‌ها تصویب کرده است. به هر صورت باید منتظر روزهای بعد باشیم و این نبرد مرزهای ژئوپلیتیک را در حوزه هوش مصنوعی تغییر خواهد داد.
3. افزایش حملات سایبری
(نمودار شماره 9)
این روزها در ایران و در بعضی نقاط جهان ما شاهد افزایش حملات سایبری به زیر ساخت‌های حیاتی کشور و مراکز علمی و اقتصادی هستیم بر اساس نمودارهای به‌دست‌آمده ما پیش‌بینی افزایش این حملات را طی ماه‌های آینده می‌کنیم و انتظار داریم که در این زمینه آژانس‌های امنیت سایبری بیشتر شده و کسب‌وکار در آن رونق بیشتری بگیرد. این افزایش و رشد درجه تهدیدات ژئوپلیتیکی حملات سایبری، یکی از ثمرات جنگ روسیه و اوکراین است. در زمینه شاخص ریسک‌ها برای بازارهای مالی و فعالان این بازار در درجه بسیار اهمیت بالایی قرار دارد.
4. بحران سیاسی بازارهای نوظهور و اقتصادهای درحال‌توسعه:
(نمودار شماره 10)
اقتصاد جهانی که هنوز از اثرات بیش از دو سال همه‌گیری بیماری کووید -19 رنج می‌برد، شوک منفی بزرگ دیگری را تجربه می‌کند. تهاجم روسیه به اوکراین نه‌تنها یک فاجعه انسانی با کشته‌شدن هزاران غیرنظامی و میلیون‌ها آواره را در پی داشت، بلکه منجر به‌کندی عمیق منطقه‌ای و سر ریزهای منفی قابل‌توجه جهانی شده است. این سرریزها در حال بزرگ‌شدن سویه‌های موجود از همه‌گیری هستند، مانند تنگه‌ها در زنجیره تأمین جهانی و افزایش قابل‌توجه قیمت بسیاری از کالا، در این موقعیت شرایط مالی جهانی سخت‌تر شده و هزینه‌های وام‌گیری افزایش‌یافته است، به‌ویژه در بازارهای نوظهور و اقتصادهای درحال‌توسعه که منعکس‌کننده کاهش تطبیق سیاست‌ها در پاسخ به فشارهای تورمی، افزایش عدم اطمینان و افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیکی است. پیش‌بینی رشد اقتصادهای نوظهور و کشورهای درحال‌توسعه در سال 2022، عمدتاً به دلیل تأثیرات نامطلوب جنگ 1.2 درصد کاهش‌یافته است. به‌استثنای روسیه و اوکراین، رشد اقتصادهای نوظهور و کشورهای درحال‌توسعه در سال 2022 کاهش‌یافته است. در واقع، پیش‌بینی‌ها برای رشد امسال در نزدیک به 70 درصد اقتصادهای نوظهور و کشورهای درحال‌توسعه از جمله بیشتر کشورهای واردکننده کالا کاهش‌یافته است. ازاین‌رو با معکوس شدن پیشرفت در اقتصادهای نوظهور و کشورهای درحال‌توسعه به‌استثنای چین، طی چند سال آینده انتظار می‌رود اقتصادهای نوظهور و کشورهای درحال‌توسعه به طور قابل‌توجهی کندتر از دوره بیش از همه‌گیری به سطح درآمدی اقتصادی پیشرفته برسند. تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی می‌تواند فعالیت‌های اقتصادی را مختل کرده، عدم اطمینان در سیاست‌ها ایجاد کند و در صورت تداوم منجر به پراکندگی تجارت، سرمایه‌گذاری سیستم مالی جهانی شود.
5. افزایش تنش و رقابت استراتژیک چین و آمریکا
(نمودار شماره 11)
جدا از رقابت‌های استراتژیک دو کشور در حوزه فن آوری سفر نانسی پلوسی به تایوان به افزایش تنش چین و تایوان و در نتیجه آن امریکا و چین منجر شده است. آمریکا در جهت محدودیت کسب قدرت چین در تلاش است که این کشور را در محدوده مرزهای جغرافیای خود محدود کند. این محدودیت به افزایش تنش‌ها فی‌مابین این دو کشور به‌ویژه بر سر تایوان منجر خواهد شد و پیش‌بینی می‌شود این تنش‌ها افزایش یابد. در صورت تداوم ریسک‌های ژئوپلیتیک در دریای چین باید منتظر تأثیرگذاری این رویدادها بر تنگه مالاگا به‌ویژه در حوزه کشتیرانی کالاها باشیم. در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات اقتصاد جهان کندشدن روند رشد اقتصاد چین است و اگر این تنش‌ها افزایش یابد رشد اقتصادی چین کمتر شده و اقتصاد جهانی در نتیجه آن تأثیرپذیری بیشتری خواهد شد.
6. افزایش تنش در شبه جزیره کره و برنامه هسته ای کره شمالی
(نمودار شماره 12)
حرکت ناو ریگان به سمت شبه‌جزیره کره و تحرکات کره جنوبی و امریکا در این زمینه باعث خشم پینگ یانگ شده و طی هفته گذشته یک موشک به سمت کره جنوبی شلیک که در اطراف آن فرود آمد. برنامه هسته کره شمالی بی‌وقفه در حال آزمایش و پیشرفت است و این زنگ خطری برای امریکا به‌ویژه متحدان آن یعنی کره جنوبی و ژاپن است. محدودکردن برنامه هسته کره شمالی از برنامه دولت امریکا چه زمان ترامپ و چه در حال حاضر است از سوی دیگر کلید کنترل این برنامه‌ها در دستان چین است و امریکا ازآنجا که در حال محدودکردن قدرت چین در عرصه بین‌المللی است در تلاش است کره شمالی را نیز متوقف نماید. ما باید منتظر افزایش حضور ناوهای امریکایی در این منطقه باشیم و این به مفهوم افزایش تنش در این شبه‌جزیره است.
7. تنش‌های خلیج‌فارس
(نمودار شماره 13)
ما در خلیج‌فارس با دو ریسک ژئوپلیتیکی مواجه هستیم، نخست برنامه هسته‌ای ایران و موضوع مذاکرات برجام که طی روزهای و هفته‌های گذشته به بن‌بست رسیده و دوم افزایش نفوذ اسرائیل در منطقه خلیج‌فارس که باعث افزایش ریسک‌های این منطقه می‌شود. برنامه هسته‌ای ایران فعلاً تا اواسط آبان‌ماه که انتخابات مجلس امریکا برگزار می‌شود متوقف شده و این باعث افزایش ریسک‌ها به‌ویژه ریسک‌های ژئو اکونومی خواهد شد. ایران در تلاش است با سعه صبر پرونده خود را در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حل نماید و تا آن زمان در زمین چین و روسیه بازی کند چیزی که به مزاج غربی‌ها خوش‌آیند نیست و احتمال ایجاد محدودیت‌های بیشتر برای ایران طی ماه‌های آینده خواهد بود. از سوی دیگر ایران در حال حاضر با بزرگ‌ترین تهدید خود طی یک دهه گذشته مواجه است. میزان نفوذ اسرائیل اکنون به پشت مرزهای جنوب غربی و غرب و شمال غربی ایران رسیده و این یعنی عدم تحمل این وضعیت از سوی ایران. ریسک‌های اسرائیل و ایران طی 5 سال اخیر بارهاوبارها تا مرحله برخورد رودرروی نظامی پیش رفته و انتظار می‌رود کماکان این روند افزایشی باشد.
8. بن‌بست آب‌وهوایی
(نمودار شماره 14)
شاید بزرگ‌ترین ریسک غیرسیستماتیک در حوزه ژئوپلیتیک به بن‌بست رسیدن حمایت از سیاست‌های کربن‌زدایی در زمینه آب‌وهوایی در جهان باشد. آغاز این شکل‌گیری به خروج امریکا از این معاهده در زمان ترامپ بر می‌گردد و محدودیت‌های اقتصادی دولت‌ها در زمان همه‌گیری کرونا و سپس بحران روسیه و اوکراین تقریباً سیاست‌های آب‌وهوایی امروز به یک بن‌بست کلیدی رسیده است. افزایش قیمت گاز در اروپا از یک سو و تغییرات اقلیمی و خشکسالی از سوی دیگران باعث افزایش قیمت مواد غذایی در جهان شده است. کمبود غذا باعث می‌شود میلیون‌ها نفر به سمت ناامنی غذایی و فقر شدید سوق داده شوند و این موضوع یکی از نتایج به بن‌بست رسیده سیاست‌های حمایتی دولت‌ها از آب‌وهوا است. افزایش این ریسک آغاز تحرکات امنیتی و نظامی بین کشورها در آینده خواهد شد.
9. تکه‌تکه شدن اروپا و پایان یورو
(نمودار شماره 15)
خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا آغاز شکل‌گیری ریسک ژئوپلیتیک تکه‌تکه شدن اروپا و پایان یورو بوده است. اکنون با روی کار آمدن دولت راست‌گرا در ایتالیا این موضوع بیش از گذشته نمود پیدا کرده و ما پیش بینی افزایش این ریسک در ماه‌های آینده را می‌دهیم. در حال حاضر داشبورد ریسک ژئوپلیتیک نشان از افزایش این ریسک دارد.
10. بحران ترکیه
(نمودار شماره 16)
ترکیه در حال حاضر در شرایطی به سر می‌برد که ریسک‌های ژئوپلیتیک آن در حال افزایش است از یک‌سو ترکیه درگیر یک تورم بی‌سابقه و کم‌ارزش شدن پول ملی خود در یک دهه اخیر و از سوی دیگر مرزهای این کشور در دو نقطه استراتژیک درگیر بحران و تهدیدات ژئوپلیتیکی هستند. در دریای اژه و جزایر اختلافی با یونان این کشور طی چند دهه گذشته بحران‌های مختلفی داشته که منجر به جنگ و تصرف بخشی از سرزمین ترکیه و سپس بازپس‌گیری آن توسط ترکیه شده است. ما پیش‌بینی می‌کنیم که این ریسک طی چند ماه آینده افزایش اما منجر به جنگ طولانی‌مدت نخواهد شد. بحران ریسک ژئوپلیتیک دوم ترکیه با کردها در مرز سوریه و عراق است که این بحران در ماه‌های آینده مجدداً فعال‌تر خواهد شد. این درست است که ترکیه طی چند ماه اخیر و به دنبال بحران روسیه و اکراین منابع مالی خوبی چه در زمینه فروش پهباد به اوکراین چه صادرات کالا به اوکراین و چه دلالی غلات روسی و اوکراینی به دست آورده؛ اما این کشور اگر نتواند بحران اقتصادی خود را حل نماید صحنه درگیرهای خیابانی طی چند ماه آینده و پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری در این کشور خواهد بود. به این ده ریسک می‌توان موضوع‌های دیگر مثل افزایش تنش مرزی آذربایجان و ارمنستان و سایر نقاط اوراسیا و نیز افزایش حملات تروریستی به‌خاطر قدرت‌گیری طالبان در افغانستان و یا سویه جدید ویروس کرونا و ایجاد محدودیت‌های جدید در چند ماه آینده در چین را اضافه کرد؛ اما در داشبورد ریسک‌های ژئوپلیتیک مرکز مشاوره اقتصادی ایرانیان این 10 ریسک از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
*درباره مرکز مشاوره اقتصادی ایرانیان
مجموعه‌ای در زمینه شناسایی ریسک‌های ژئوپلیتیک و مشاوره در مباحث اقتصادی و سرمایه‌گذاری است که ریسک‌ها را ارزیابی و فرصت‌ها را برای سرمایه‌گذاران، سیاست‌گذاران و صاحبان کسب‌وکارها به وجود می‌آورد. تیم این مرکز متشکل از کارشناسان امور اقتصادی، مالی و سرمایه‌گذاری، علوم سیاسی، ژئوپلیتیک، دیپلمات‌های سابق و کارشناسان منطقه‌ای هستند که در تلاش‌اند با شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها، فرصت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری مناسب برای مشتریان خود فراهم آورند.
اصلیترین خدمات این مرکز عبارت‌اند از:
1. خدمات ریسک سنجی و پیاده‌سازی سیستم یکپارچه ریسک
2. خدمات مشاوره مدیریت مالی
3. خدمات مشاوره اقتصادی
4. خدمات مشاوره در زمینه تشکیل سبدهای سرمایه‌گذاری
5. خدمات مشاوره‌ای در زمینه مدیریت ثروت
6. خدمات مشاوره اقتصادی در زمینه مهاجرت
7. خدمات مشاوره در زمینه باز پرداخت بدهی
8. خدمات مشاوره اقتصادی و سرمایه‌گذاری در زمینه توسعه کسب‌وکار
9. خدمات مشاوره حقوقی و داوری در زمینه سرمایه‌گذاری و اقتصادی
آدرس: تهران – خیابان سید جمال‌الدین اسدآبادی – خیابان سی و یکم – نبش آماج – پلاک 17- واحد 5
تلفن:88721921- 88482203 www.moshaverr.com
