دوره 118 انتخابات میان‌دوره ای ایالات متحده آمریکا برای یک‌سوم صندلی های سنای آمریکا، کنگره و حدود نیمی از فرمانداری های ایالات مختلف آمریکا برگزار گردید که نتایج آن موردتوجه رسانه های جهان قرار گرفت. با این وجود مهم‌ترین پرسشی که برای ایران مطرح است این است که نتایج این انتخابات چه پیامدهایی را برای ایران می تواند داشته باشد. برای تحلیل این موضوع در ابتدا تلاش خواهد شد تا یک تحلیل کلی از وضعیت انتخابات این دوره در آمریکا ارائه گردد و در نهایت به تحلیل این موضوع پرداخته شود که نتایج این انتخابات چه پیامدهایی برای ایران به همراه خواهد داشت و ریسک های ژئوپلیتیکی که با این موضوع همراه است نسبت به گذشته چه تغییراتی را ممکن است به همراه داشته باشد.
شاید بتوان مهم‌ترین جنبه انتخابات فعلی را در زمینه تسلط یکی از دو حزب بر مجلس نمایندگان آمریکا تفسیر کرد. تا پیش از این انتخابات دموکرات ها اکثریت مجلس نمایندگان را در اختیار داشتند و در مجلس سنا نیز تقریباً از یک توازن برخوردار بودند. با برگزاری این دوره از انتخابات جمهوری خواهان به نسبت توانستند موفق عمل نمایند، اما سطح موفقیت این حزب در انتخابات مجلس نمایندگان آمریکا به‌هیچ‌وجه با انتظاراتی که رسانه ها در مورد این دوره از انتخابات ایجاد کرده بودند و همچنین ادعاهای انتخاباتی این حزب هماهنگی نداشت. در حالی که تا هفته اول نوامبر 2022 میلادی بسیاری از رسانه های جریان اصلی آمریکا از به راه‌افتادن یک موج بزرگ قرمز در انتخابات مجلس نمایندگان و سنای آمریکا صحبت می کردند و این پیش بینی مطرح شده بود که جمهوری خواهان خواهند توانست با به راه‌انداختن یک موج بزرگ یک اکثریت مطلق و قابل‌توجه را در مجلس نمایندگان به دست آورند نتایج نشان داد که تحلیل ها و گمانه زنی های انتخاباتی به میزان قابل‌توجهی اشتباه بوده است. تا پیش از انتخابات تحلیل های بدبینانه حزب جمهوری خواه حکایت از دستیابی این حزب به حداقل 230 کرسی و تحلیل های خوش‌بینانه نوید دستیابی نامزدهای حزب جمهوریخواهان از 270 تا 310 کرسی را مطرح کرده بودند. در تحلیل های بدبینانه جمهوری خواهان به اکثریت نسبی و در تحلیل های خوش‌بینانه به برتری مطلق دست می یافتند. هرکدام از این دو تحلیل دو سناریو را در سیاست داخلی آمریکا پیش‌بینی کرده بودند:
تحلیل بدبینانه با برتری 230 کرسی: پیشبرد برنامه های حزبی در سطح آمریکا و انسداد برنامه های دولت بایدن
تحلیل های خوش‌بینانه 270-310 کرسی: انسداد سیاست داخلی بایدن و آماده‌سازی آمریکا برای دستیابی جمهوری خواهان به اکثریت مطلق سنا و کرسی ریاست‌جمهوری در سال 2024
بااین‌وجود نتایج واقعی انتخابات نشان داد که جمهوری خواهان به یک برتری بسیار شکننده دست پیدا کرده اند: تنها 220 کرسی در برابر 215 کرسی دموکرات ها. به‌عبارت‌دیگر، هر چند دستیابی به 218 کرسی برای در اختیار گرفتن مجلس نمایندگان کافی است، اما جمهوری خواهان تنها 2 کرسی بیش از حد نصاب برتری به دست آوردند و اختلاف تعداد آنان در مجلس نمایندگان با دموکرات ها تنها 5 کرسی است که نشان می دهد در دو سال آتی جمهوری خواهان از توانایی لازم برای مهار دولت بایدن برخوردار نخواهند بود و با توجه به آن که برای پیشبرد برنامه های انتخاباتی در مجلس نمایندگان حداقل به 60 درصد آرای نمایندگان نیاز دارند در این حوزه نیز با چالش های جدی مواجه خواهند شد.
در انتخابات سنا وضعیت به‌مراتب برای جمهوریخواهان بدتر است. چرا که نه‌تنها این حزب نتوانست به کرسی جدیدی دست پیدا کند، بلکه یکی از کرسی های خود را نیز از دست داد و اکثریت 50 نفری به دموکرات ها رسید که باتوجه‌به حضور یک نماینده مستقل و ریاست نمادین معاون رئیس‌جمهوری بر مجلس سنا وضعیت برای جمهوری خواهان دشوارتر از گذشته شد. با این وجود باید به خاطر داشت که توازن قدرت در سنای آمریکا برای هر دو حزب حفظ شده است و هیچ کدام از دو حزب نخواهند توانست بدون همکاری و همراهی تعدادی از اعضای حزب مقابل برنامه های خود را به پیش ببرند. این امر به معنای آن است که در برخی حوزه ها شاهد همکاری دو حزب و در برخی دیگر شاهد تقابل و قفل شدن روندهای سیاسی خواهیم بود. به عبارت دیگر، با برتری شکننده حزب جمهوری خواه در مجلس نمایندگان و حزب دموکرات در مجلس سنا نمی توان انتظار یک تغییر شگرف در سیاست داخلی و البته سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا را داشت.
چنین وضعیتی می تواند از نظر سیاست داخلی آمریکا به معنای یک توازن قدرت شکننده باشد که تا حدودی می تواند به نفع دموکرات‌ها باشد. چرا که نتیجه انتخابات میان‌دوره ای سنا در سال 2022 و مجلس نمایندگان نشان داد که وضعیت برای دموکرات ها آن‌گونه که برخی از تحلیلگران سیاست داخلی آمریکا برآورد کرده بودند سخت و بغرنج نیست و این حزب فرصت آن را دارد تا در 2 سال آینده با بازسازی برنامه های حزبی و انتخاباتی خود در انتخابات سنا موفق عمل نماید و از کسب برتری جمهوری خواهان در کنگره جلوگیری کند. هم‌زمان توزیع شکننده آرا نشان‌دهنده آن است که جمهوری خواهان در دو سال اخیر نتوانسته اند به رشد چشمگیری در جلب آرای شهروندان آمریکایی دست پیدا کنند و آنان نیز نیازمند آن هستند که در 2 سال باقیمانده به انتخابات ریاست‌جمهوری و میان دوره ای سنا زمینه را برای بازنگری برنامه های حزبی و استراتژی انتخاباتی خود فراهم کنند. در این فرایند اما به نظر می رسد که موقعیت رئیس‌جمهور جوزف بایدن بیش‌ازپیش شکننده باشد و همین شکنندگی پرسش های مهمی را در مورد برنامه حزب دموکرات و شخص رئیس‌جمهور برای انتخابات 2024 مطرح می‌کند که در گزارش های بعدی به آن پرداخته خواهد شد.
اما این نتایج چه پیامدهایی را برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می تواند به همراه داشته باشد؟
از نظر ژئوپلیتیک باید گفت که نتایج انتخابات 2022 میلادی نشان‌دهنده آن است که جمهوری خواهان از اکثریت مناسبی که به آنها اجازه دهد در حوزه سیاست خارجی فشارهای مضاعفی را بر دولت بایدان وارد کنند برخوردار نیستند و این امر به معنای آن است که دولت بایدن خواهد توانست که همچون دو سال گذشته به پیگیری سیاست خارجی خود مبادرت ورزد. به بیان دیگر نتایج این انتخابات هیچ تغییر ملموسی را در حوزه ریسک های ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران و با روند کنونی به همراه نخواهد داشت. چرا که روند مذاکرات احیای برجام برای بیش از چهار ماه است که در بن‌بست قرار گرفته است و هر دو طرف ایرانی و آمریکایی نیز در مذاکرات خود نشان داده اند که از تمایل واقعی چندانی برای دستیابی به توافق برخوردار نیستند. شاید بتوان گفت مهم‌ترین ریسک ژئوپلیتیکی که در این حوزه وجود دارد به مسئله توافق احتمالی ایران و آمریکا مربوط است. چرا که چنانچه ایران و آمریکا در فرض محال به شرایط و تحلیلی برسند که توافق در شرایط کنونی بهترین گزینه برای آنها است ممکن است دولت بایدن در مجلس نمایندگان از پشتیبانی لازم برای اجرایی کردن توافق برخوردار نباشد. اما واقعیت امر نشان‌دهنده آن است که طرف ایرانی به دلایل نامعلومی بیش از طرف آمریکا دوست دارد مذاکرات به شکست کامل بینجامد و همین موضوع نیز در عمل باعث می گردد که انتخابات مجلس نمایندگان آمریکا در واقعیت هیچ تأثیر مستقیم، ملموس یا قابل‌توجهی بر سیاست خارجی ایران و همچنین ریسک های ژئوپلیتیک فعلی کشور نداشته باشد.
به بیان دیگر، باید گفت باتوجه‌به بن‌بست به وجود آمده در مذاکرات احیای برجام که بیش از همه ناشی از عدم وفاق در حل تصمیم گیران سیاست خارجی ایران است، هر تغییری در وضعیت توزیع قدرت سیاسی در سیاست داخلی آمریکا فاقد تأثیر آنی و قابل‌ملاحظه در وضعیت کنونی ایران است. چرا که تأثیر این تغییر در سیاست داخلی آمریکا و ایجاد ریسک های ژئوپلیتیک جدید برای ایران قبل از هر چیز نیازمند تغییر در وضعیت بازی ایران – آمریکا است که شواهد و مواضع اتخاذ شده توسط رهبران سیاسی کشور جمهوری اسلامی ایران نشان‌دهنده آن است که وقوع آن اگر بعید نباشد، بسیار نامحتمل است؛ بنابراین باید گفت در عین ناباوری تغییر به وجود آمده در سیاست داخلی آمریکا فاقد هرگونه قدرت تأثیرگذاری بر ریسک های ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران است، و این کشور فعلاً فرصت آن را دارد که در مورد آینده به تعامل، برنامه ریزی و تصمیم سازی برسد. هرچند در آینده هیچ تعاملی صورت نخواهد گرفت، برنامه ریزی ها همچنان فاقد نگاه استراتژیک خواهد بود و تصمیم سازی ها نیز همچون گذشته بدون ارزیابی ریسک های ژئوپلیتیک انجام خواهد پذیرفت.
