قرارداد اختیار معامله،خرید و فروش اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده متعهد میشود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی موضوع قرارداد را به قیمت اعمال معامله کند. خریدار اوراق می‌تواند در زمان یا زمان های معینی در آینده طبق مشخصات قرارداد، قرارداد را اعمال کند. فروشندۀ اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد، مبلغ معینی از خریدار اوراق دریافت میکند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، فروشنده ضمن قرارداد متعهد میشود مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند.
هر یک از خریدار و فروشنده می‌توانند در مقابل مبلغی معین، اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کنند که وی جایگزین آنها خواهد بود. اوراق اختیار معامله می‌تواند به صورت اختیار فروش یا خرید باشد.
به طور کلی یک اختیار خرید، این حق (و نه الزام) را به دارنده آن میدهد که دارایی موضوع قرارداد را با قیمت معین و در تاریخ مشخص یا قبل از آن، بخرد. یک اختیار فروش نیز این حق (و نه الزام) را به دارنده آن میدهد که دارایی موضوع قرارداد را با قیمت معین و در تاریخ مشخص یا قبل از آن، بفروشد.
همان‌طور که از تعاریف مشخص است، خریدار اختیار معامله هیچ اجباری برای خرید یا فروش دارایی در تاریخ سررسید ندارد. اما در طرف مقابل، فروشنده اختیار معامله ملزم است از تصمیم خریدار پیروی کند. از آنجاییکه فروشنده در این قرارداد متعهد است بنابراین برای جلوگیری از امتناع وی از انجام قرارداد، وجه تضمینی را نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار میدهد.
بنا بر مطالبی که گفته شد اختیار معامله ها چهار مولفه مهم دارند که در هر قرار داد تعیین میشوند که شامل:
- نوع قراداد اختیار معامله: ( اختیار خرید یا اختیار فروش) (Call or Put Options)
- زمان سررسید (Expiration Date) :به مدت زمانی گفته میشود که خریدار می‌تواند از حق اختیار خود استفاده کند.
- قیمت اعمال (Strike Price) :به قیمتی گفته میشود که در زمان سررسید، خرید یا فروش بر اساس آن صورت می‌گیرد.
- قیمت اختیار (Premium): همان مبلغی است که در ابتدا خریدار بابت حق اختیار به فروشنده پرداخت میکند.
انواع موقعیت ها در قرارداد اختیار معامله:
۱- خرید اختیار خرید
دارنده این موقعیت حق دارد مقدار مشخصی از دارایی مبنا را به قیمت مشخص در تاریخ سررسید که در مشخصات قرارداد می باشد ، خرید نماید.دارنده این موقعیت از افزایش قیمت ها تا تاریخ سررسید سود خواهد برد.یعنی زمانی که خریدار پیش بینی می کند قیمت دارایی پایه نسبت به قیمت اعمال در تاریخ سررسید بیشتر باشد.
۲- فروش اختیار خرید
فروشنده این اختیار متعهد است به فروش تعداد معینی از دارایی پایه در تاریخ سررسید و به قیمت مشخص به خریدار . دارندگان این موقعیت از کاهش قیمت ها سود خواهند برد . آن ها پیش بینی می کنند که قیمت سهام تا سررسید روند نزولی داشته و یا به قیمت اعمال برسد .یعنی قیمت دارایی در زمان سررسید به گونه ای باشد که احتمال رود خریدار اختیار خرید از اعمال اختیار خود صرف نظر کند. در این صورت سود آن به میزان فروش قرارداد اختیار معامله در تاریخ معامله اختیار می باشد.
۳-خرید اختیار فروش
خریدار این قرارداد حق دارد که تعداد مشخصی از دارایی را به قیمت مشخص در تاریخ سررسید به فروشنده اختیار ، بفروشد. در این حالت خریدار در صورتی سود خواهد برد که پیش بینی نماید ، قیمت دارایی پایه درتاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال باشد.
۴-فروش اختیار فروش
دارنده آن تعهد میکند که تعداد مشخصی از دارایی را در تاریخ سررسید و به مبلغ معین از خریدار این اختیار ، بخرد .سود دارنده این موقعیت زمانی است که پیش بینی نماید قیمت ها در تاریخ سررسید به حدی بالا رود و یا با قیمت اعمال مساوی شود که خریدار این موقعیت از اعمال اختیار خود صرف نظر نماید. در این صورت سود آن به میزان فروش قرارداد اختیار معامله در تاریخ معامله اختیار می باشد.
