سواد مالی ، به‌طورکلی توانایی درک و استفاده درست از مهارت‌های مالی مختلف مثل مدیریت مالی شخصی، بودجه‌بندی و سرمایه‌گذاری است. داشتن سواد مالی به معنای دانستن اصول اولیه و اساسی ارتباط با پول است. کسب سواد مالی یک پروسه دائمی است که هرچقدر زودتر به سراغ آن بروید، موفقیت‌های مالی بهتر و بیشتری کسب می‌کنید.
اهمیت سواد مالی
به دلیل اهمیتی که امور مالی در جوامع مدرن دارند، فقدان سواد مالی در طولانی‌مدت موجب ضررهای مالی می‌شود. با این وجود، نداشتن سواد مالی در میان افراد جامعه، از آنچه تصور می‌کنید رایج‌تر است.
نداشتن سوادمالی منجر به تصمیم‌گیری‌های ضعیف در بحث هزینه‌ها و متعاقباً ضررهایی مثل انباشتگی بدهی‌ها می‌شود. انباشتگی بدهی خود پیامدهایی همچون کاهش اعتبار، ورشکستگی و سلب مالکیت اموال را در پی دارد.
گستره سواد مالی
اگرچه مهارت‌های بسیاری را می‌توان در بحث سواد مالی مطرح کرد؛ اما شاید مهم‌ترین موضوعات را بتوان بودجه‌بندی سبد خانوار، مدیریت پرداخت بدهی‌ها و ارزیابی مبادله محصولات اعتباری و سرمایه‌گذاری دانست. پیش‌زمینه این مهارت‌ها، آشنایی با مفاهیم مالی کلیدی مثل بهره مرکب و ارزش زمانی پول است.
سوادمالی مجموعه‌ای از استراتژی‌های کوتاه‌مدت یا بلندمدت است و اینکه شما کدام استراتژی را انتخاب کنید، به سن، افق فکری و ریسک‌پذیری شما بستگی دارد. به‌طور خلاصه سواد مالی امروز شما منجر به تصمیماتی می‌شود که بر بدهی‌های شما در آینده تأثیرگذار هستند.
تسهیلاتی مانند وام مسکن، وام‌های دانشجویی، بیمه‌های درمانی و حساب‌های سرمایه‌گذاری، اگرچه باعث ارتقای سطح مالی یا رفع مشکلات اقتصادی می‌شوند، اما استفاده از آن‌ها مستلزم داشتن سواد مالی است. در غیر این صورت ضررهای مالی، بیش از مزایای آن‌ها خواهد بود. به‌علاوه اگر قصد سرمایه‌گذاری روی مسکن، خودرو، ارز دیجیتال و سایر موارد مشابه را دارید، برای اینکه به سوددهی برسید، سواد مالی یک ضرورت است.
ارزیابی سطح سواد مالی
سنجش سواد مالی، یکی از بهترین راه‌ها برای این است که متوجه شوید در مسیر درستی از نظر اقتصادی قرار دارید یا خیر؟ برای ارزیابی سواد مالی‌تان می‌توانید این سؤال‌ها را از خود بپرسید: آیا می‌دانید چگونه بودجه‌بندی کنید؟ آیا صندوق اضطراری دارید که حداقل سه ماه از هزینه‌های اولیه زندگی را پوشش دهد؟ آیا برنامه‌ای برای بازنشستگی دارید؟ اگر بدهی دارید، آیا برنامه‌ای برای پرداخت آن دارید؟
بااین‌حال امروزه تست‌های مختلفی شامل تست‌های آنلاین و حضوری وجود دارند که می‌توانید با آن‌ها نسبت به سنجش سواد مالی خود اقدام کنید. با تقویت سواد مالی خود، می‌توانید سرمایه شخصی‌تان را بهتر مدیریت کنید. همه ما می‌دانیم که پول در زندگی جریان دارد، به‌عبارت‌دیگر با حقوق و دریافتی‌ها می‌آید و با قبض‌ها و مالیات و مخارج دیگر می‌رود.
با سنجش سواد مالی به این آگاهی می‌رسید که تا چه میزان نیاز دارید دانش اقتصادی‌تان را بالا ببرید. این تست‌ها به‌تمامی افراد کمک می‌کنند تا بتوانند به جایگاه اقتصادی بهتری دست پیدا کنند. برای اینکه بدانید سطح سواد مالی شما در چه حد هست، آزمون سواد مالی را شرکت نمایید.
برای بالا بردن سواد مالی باید از کجا شروع کنیم؟
در بحث سواد مالی معمولاً 5 فاکتور مطرح است که به‌طور خلاصه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:
کسب درآمد:
قبل از اینکه به خرج کردن، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری فکر کنید، باید از میزان درآمد خود اطلاع داشته باشید. اگر هر ماه درآمد ثابتی دارید، به‌راحتی می‌توانید برای تشخیص درآمد خالص و ناخالص خود، فیش حقوقی‌تان را بررسی کنید. اگر از آن دسته افرادی هستید که درآمد هر ماه شما متغیر است، کمی کار دشوار است؛ اما باز هم می‌توانید درآمد خالص و ناخالص خود را در یک ماه مشخص کنید.
خرج کردن:
بودجه شخصی، برنامه‌ای است که به شما نشان می‌دهد پول خود را چگونه خرج کنید. به‌علاوه این بودجه موجب دستیابی شما به اهداف مالی‌تان می‌شود. به این منظور باید به مدت یک ماه همه هزینه‌های خود را ثبت و سپس آن‌ها را دسته‌بندی کنید. پس‌ازآن می‌توانید با استفاده از قانون 50/20/30 بودجه‌بندی کنید.
تعیین اهداف مالی:
یکی از موضوعات مهم در بحث پول، پس‌انداز کردن آن است. اگر اهداف مالی نداشته باشید، قطعاً سخت است که کمتر از درآمدتان خرج کنید. اگرچه تعیین اهداف مالی کاملاً به شخص شما بستگی دارد، اما به‌طورکلی شامل موارد زیر می‌شود.
-
- صندوق اضطراری: همیشه مقداری از درآمدتان را تحت عنوان موارد اضطراری کنار بگذارید. این کار علاوه بر اینکه موجب آرامش شما می‌شود، از شکست‌های مالی هم جلوگیری می‌کند. توصیه می‌شود که حداقل به‌اندازه هزینه‌های اولیه سه ماه، پس‌انداز داشته باشید.
-
- برنامه‌ریزی برای بازنشستگی: هر چه زودتر برای بازنشستگی خود شروع به پس‌انداز کنید، بهتر است. کارشناسان مالی توصیه می‌کنند که هر ماه حداقل %10 درآمدتان را به این منظور پس‌انداز کنید.
-
- برنامه‌ریزی برای خرید خانه و ماشین: اگر قصد خرید خانه و ماشین دارید، هر چه زودتر شروع به پس‌انداز کنید بهتر است؛ چراکه می‌توانید مبلغ کمتری در ماه برای این هدف در نظر بگیرید.
-
- پرداخت بدهی‌ها: اکثر افراد به‌نوعی با این موضوع درگیر هستند. اگر به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که وام‌های خود را در زمان مقرر پرداخت کنید، می‌توانید از جریمه‌های ناشی از دیرکرد در پرداخت جلوگیری کنید.
قرض/ وام گرفتن:
حتی اگر به‌شدت به برنامه پس‌انداز خود پایبند باشید، در شرایطی ممکن است برای تأمین برخی هزینه‌ها مجبور باشید وام بگیرید. توجه کنید که وام گرفتن به‌خودی‌خود تا زمانی که برنامه‌ای برای پرداخت آن داشته باشید، چیز بدی نیست.
محافظت از سرمایه:
آخرین موردی که باید به آن توجه کنید این است که صورت‌حساب‌های خود را به‌طور منظم بررسی کنید تا در صورت وجود هرگونه برداشت مشکوک، بتوانید سریعاً آن را پیگیری کنید. همچنین لازم است که در محافظت از رمزهای حساب بانکی خود دقت لازم را داشته باشید.
چگونه سواد مالی خود را افزایش دهیم؟
هرکدام از ما ممکن است در مراحل مختلف زندگی‌مان شرایط مالی متفاوتی داشته باشیم. واضح است که هر موقع در بحث مدیریت مالی دچار چالش شدیم، باید به دنبال ارتقا و به‌روزرسانی سواد مالی خود باشیم. در ادامه به 6 مورد از راهکارهایی که موجب بهبود مهارت‌های مالی شما می‌شوند، اشاره می‌کنیم:
-
- اشترک گرفتن از خبرنامه‌های مالی: با مطالعه خبرنامه‌های مالی و اقتصادی، بینش اقتصادی شما بازتر و گسترده‌تر می‌شود.
-
- شنیدن پادکست‌های مالی: پادکست‌ها راهکاری عالی برای کسب اطلاعات مالی در حین انجام کارهای روزمره مثل: قدم زدن، رانندگی، خانه‌داری و کار کردن است.
-
- مطالعه کتاب‌های مالی: اگر از آن دسته افراد هستید که به کتاب‌خوانی علاقه دارید، احتمالاً کسب اطلاعات مالی از طریق کتاب‌های مختلف برای شما جذابیت بیشتری دارد.
-
- استفاده از رسانه‌های اجتماعی: طبق بررسی که در سال 2021 انجام‌شده اغلب سرمایه‌گذاران 18 تا 40 سال اینستاگرام، یوتیوب و تیک‌تاک را منابع دریافت اطلاعات مالی خود معرفی کرده‌اند. شما می‌توانید برای کسب اطلاعات مالی صفحات مجازی کارشناسان مالی محبوب یا مورد اعتمادتان را دنبال کنید.
-
- ثبت هزینه‌ها: اگر مستأصل شده‌اید و نمی‌دانید پول‌هایتان چگونه خرج می‌شوند، باید بدانید که راهنمایی‌های کارشناسان هم زیاد مؤثر واقع نمی‌شود. اولین کاری که باید انجام دهید این است که با استفاده از برنامه اکسل، همه هزینه‌های خود را ثبت و سپس الگوی هزینه کردنتان را مشخص کنید. به این صورت می‌توانید مواردی که نیاز به سخت‌گیری بیشتر برای هزینه کردن دارند را شناسایی کنید.
-
- صحبت کردن با یک کارشناس یا مشاور مالی: بعد از انجام اقدامات بالا و گسترش سواد مالی‌تان، می‌توانید از یک کارشناس مالی کمک بگیرید. کارشناس مالی می‌تواند شما را در تهیه برنامه‌ای برای رفع نیازهای مالی و دستیابی به اهداف مالی‌تان یاری کند.
ارتقای سواد مالی چه تأثیری بر زندگی ما دارد؟
داشتن سواد مالی، سبب تغییرات اساسی در ارتباط با پول می‌شود. به‌طوری‌که افراد را به لحاظ مالی به سمت یک زندگی باثبات و همراه با امنیت هدایت می‌کند. افزایش سطح پس‌انداز، کاهش بدهی و افزایش دارایی‌ها، تنها سه مورد مهم از تأثیرات داشتن سواد مالی هستند. با این‌وجود، سیستم آموزش عمومی، تاکنون هیچ برنامه مدونی برای آموزش مسائل مالی و افزایش سواد مالی نداشته است.
خلاصه
سواد مالی، دانش و توانایی به‌کارگیری مهارت‌های مالی مختلف است. این دانش ممکن است شامل بودجه‌بندی، مدیریت هزینه‌ها و پس‌انداز برای دوران بازنشستگی باشد. سواد مالی چیزی است که باید از سنین کم به کودکان آموزش داده شود. چراکه سواد مالی سبب می‌گردد راه مدیریت اموال شخصی خود را یاد بگیرند و به موفقیت‌های بزرگ مالی دست یابند. فراموش نکنید که دانش، همواره حس قدرت به همراه دارد. افزایش سواد مالی و اقتصادی یک نیاز لوکس نیست؛ بلکه یک ضرورت است. درک مدیریت پول به شما کمک می‌کند تا کنترل امور مالی خود را در دست بگیرید. در حالت ایده آل، با داشتن دانش مالی قوی، می‌توانید انرژی خود را در جاهای دیگر زندگی متمرکز کنید؛ بخش‌هایی از زندگی که با پول نمی‌توان آن‌ها را خرید.
آزمون سواد مالی
مرکز مشاوره اقتصادی ایرانیان بستری فراهم کرده است که شما به صورت آنلاین و در کمترین زمان بتوانید سواد مالی خود را بسنجید.
سواد مالی چیست؟
سواد مالی امری ذاتی نیست و باید با تلاش مداوم آن را به دست بیاورید. هرچند بسیاری از افراد به‌صورت ذاتی دارای هوش مالی هستند؛ اما با مطالعه و گرفتن مشاوره در حوزه سواد مالی می‌توانید هوش و خلاقیت مالی خود را افزایش دهید و به‌مرور به درآمد خود بیفزایید.
هزینه‌کردن برای آموختن سواد مالی نوعی هزینه‌کردن برای ساخت زیربنای موفقیت است. در نتیجه برخورداری از سطح بالایی از سواد مالی، بیشتر از پول به شما در ثروتمند شدن کمک خواهد کرد.
ما در سری مقالات سواد مالی در حال آموزش سواد مالی به شما عزیزان هستیم.
معرفی خدمات مشاورین اقتصادی ایرانیان
بزرگترین پلتفرم مشاوره آنلاین اقتصادی در ایران به همراه مشاوره انلاین کسب و کار مجموعه‌ای در زمینه شناسایی ریسک‌های ژئوپلیتیک و مشاوره در مباحث اقتصادی و سرمایه‌گذاری است که ریسک‌ها را ارزیابی و فرصت‌ها را برای سرمایه‌گذاران، سیاست‌گذاران و صاحبان کسب‌وکارها به وجود می‌آورد.
